Sprawiedliwość i miłosierdzie

Wstęp

Właściwa postawa chrześcijańska znajduje swe zakotwiczenie w dobrze ustawionych pojęciach sprawiedliwości i miłosierdzia, które kształtują osobowość człowieka. Niezwykle ważnym czynnikiem w procesie kształtowania się tej postawy jest karmienie się przykładami tych, którzy zawierzyli Bogu i należycie wypełnili zadania, jakie On przed nimi postawił. Zagadnienia te obszernie i wielopostaciowo przedstawia Sobór Watykański II. Świat, w którym żyjemy, sugeruje niezliczone możliwości podejścia do tych wartości. Różnego rodzaju sekty, a głównie środki masowego przekazu, w zależności od tego, której opcji politycznej służą, starają się dawać odpowiedzi na te ważne życiowe zagadnienia.

Szybki rozwój kultu miłosierdzia Bożego, który powstał na podstawie prywatnych objawień świętej siostry Faustyny Kowalskiej, potwierdzony autorytetem Kościoła, szczególnie papieża Jana Pawła II, sprzyja zainteresowaniu tematem miłosierdzia. Wydarzenia z roku 1989 w Polsce i ich dalsze konsekwencje widoczne wyraźnie w ostatnich latach skłaniają do refleksji, czy miłosierdzie jest potrzebne, skoro może służyć do kamuflażu niesprawiedliwych, zbrodniczych zachowań tak w stosunku do jednostek, jak i całego społeczeństwa.

Chcąc poddać głębszej analizie wiele z tych kwestii, sięgnęliśmy do św. Cezarego z Arles. Czytelnika może zastanawiać wybór tego autora, który żył i działał na przełomie V/VI wieku. Otóż, we współczesnym świecie, a zwłaszcza w Europie, istnieje wiele analogii do czasów wędrówki ludów barbarzyńskich. Z jednej strony wielkie zdobycze nauki i kultury, a z drugiej dekadencja, deptanie chrześcijańskich wartości, w konsekwencji lęk przed przyszłością. Wówczas, podobnie jak teraz, pogardzano sprawiedliwością, a zwłaszcza miłosierdziem, jednocześnie pragnąc obu tych wartości. Ciągłe wojny, konflikty społeczne, wykorzystywanie słabszych przez silniejszych, ewokują potrzebę lekarstwa na rany zadane ludzkości. Można przypuszczać, że losy cywilizacji będą w dużej mierze zależały od wprowadzenia w wymiarze społecznym sprawiedliwości i miłosierdzia do codziennego życia, nie wykluczając szeroko pojętego aspektu szacunku do fauny i flory oraz troski o całą planetę Ziemię.

Krańcowo różne opinie, aż do podważenia sprawiedliwości i wyeliminowania miłosierdzia z życia jednostek i społeczeństw są wśród ludzi, zwłaszcza ochrzczonych, często spowodowane błędnym interpretowaniem tekstu natchnionego lub pomijaniem go w refleksji nad tymi zagadnieniami. Stąd potrzeba sięgania do tych, którzy jako pierwsi starali się w sposób przystępny i jasny komentować księgi Starego i Nowego Testamentu. Wydaje się, że sięgnięcie do kazań św. Cezarego z Arles jest szczególnie zasadne, biorąc pod uwagę także aspekt świadectwa, to znaczy nie tylko czysto teoretycznego wykładu, lecz umieszczenia go w realności życia. Warto przyjrzeć się kontekstowi historycznemu, w jakim święty żył i nauczał.